Сергей Довлатовы тауыстæ-таурæгътæ

Журнал «Мах дуг», 2000 аз, №7

Æбуалгъы хабар

Советон Цæдисы культурæйы министр Екатеринæ Фурцева хъаст кодта Святослав Рихтерæн:
— Ростроповичы дачæйы уыцы бæллæхы лæг Солженицын цæмæн цæры? Æбуалгъы хабар!
— Æцæг, æцæг! — сразы Рихтер.— Сæхицæн дæр дзы фезмæлæн куы нæй. Фæлтау Солженицын мæнмæ цæрæд…

Хорзæй йын цы мæ бон у?

Иуахæмы та Советон Цæдисмæ Арманд Хаммер æрбацыдис. Цыты караулы рæнхъы иу бæзæрхыг курсантмæ джихæй кæсгæйæ афæстиат. Изæрæй кинорепортаж Сталин федта. Фæрсы:
— Уыцы уæйыггæндтæ лæппу чи у?
Уайтæккæ йæ сбæлвырд кодтой:
— Курсант Владимир Солоухин!
— Хорзæй йын цы мæ бон у скæнын?
Инæларæй, маршæлæй кæрæдзи сæрты хаугæ атындзыдтой йæ агурæг. Ныр уый хуыррыттæй хуыссы къазармайы.
— Солоухин, уæлæмæ!— хъæр кæнынц инæларæй, маршæлæй.— Цы бæллиц ис дæ зæрдæйы арфы?
— Мæнæ цыдæр æмдзæвгæтæ фыссын æмæ сæ, тæхуды, искæдбон мыхуыргондæй фен…
Дыууæ къуырийы фæстæ рацыд йæ чиныг — «Дождь в степи».

Иттæг æнæниз

Мстислав Ростропович гастрольты Швецимæ цыдис, æмæ йын йæ усы йемæ нæ уагътой. Иу чиновник ын зонд амоны:
— Æнæфæразгæ дæн, зæгъгæ, ныффысс æмæ, зæгъ, цæстфæдаринаг кæй дæн, уый адыл мын ме ’фсины мемæ ауадзут.
Ростропович дæр ныффыста: «Иттæг æнæниз кæй дæн, уымæ гæсгæ уæ курын, цæмæй мын мæ бинойнаджы дæр мемæ ауадзат. Уый та у Галинæ Вишневская».
Ахæм аргумент суанг советон чиновниктæм дæр бахъардта.

Уæхæдæг ма йыл ахъуыды кæнут

Андрей Битов æрыгонæй пысырайæ уæлдай нæ уыд, ноджы ма нозтдзæфæй йе ’мгæрæтты ма ауайай æвыдæй. Æмæ дын иуахæмы Андрей Вознесенскийы уачъи куы ныддауид.
Æмбæлтты тæрхонмæ йæ бавдыстой. Йæ хабар сæ хæрзтæй нæ уыд, Фæстаг дзырды бар ын радтой.
— Байхъусут уал мæм лæмбынæг, æмæ уæд рæстмæ тæрхон скæнат. Æцæг уал мæм раздæр байхъусут æмæ базонут, хъуыддаг æцæгдзинадæй куыд рауад, уый. Æз уын æй радзурдзынæн æргомæй, æмæ мæ уæд сымах дæр бамбардзыстут. Куы мæ бамбарат, уæд та мæ фарсхæцæг фæуыдзыстут. Уымæн æмæ æз æппындæр ницы азымджын дæн, мисхалы бæрц дæр. Æмæ уый ныртæккæ уе ’ппæт дæр фендзыстут. Сæйраджыдæр мæм байхъусут, æмæ йæ уæд базондзыстут, цы ’рцыд, уый куыд æрцыд…
— Гъы, гъы, уæддæр æцæджы хъуыддагæй куыд рауадис хабар? Хъусæм дæм…
— Хъуыддаг, цæвиттон, уый мидæг ис, æмæ дын мæнæ æз ныр Парижы. Бацыдтæн дын «Континенталы» редакцимæ. Æмæ, куыд æнхъæлут, фыццагдæр дзы кæуыл сæмбæлдтæн, уый, сымахмæ гæсгæ, чи уыд? Вознесенский! Кæсын, æмæ дын мæнæ лæууы. Ныр ма йыл уæхæдæг бæстон ахъуыды кæнут,— Битовы хъæлæс ныннæрыд.— Куыд ын хъуамæ нæ ныуудæстаин иу йæ уачъийæн?!

150 проценты

Вагрич Бахчаняны бафарстæуыд:
— Сомихаг дæ, æццæй?
— Сомихаг дæн.
— Сæдæ проценты æххæстæй?
— Сæдæ фæндзай.
— Уый та куыд?
— Суанг мæ фыдыус дæр ма сомихаг уыд!

Йæ сæр сæрмæ чи хæссы

Астаздзыд Æхсар скъолайы «дыууæ» райста æмæ æнкъардæй хæдзармæ æрцыди. Йæ хызын къуыммæ баппæрста, хæргæ дæр нæ бакодта, дзургæ дæр никæмæ ницы скодта, афтæмæй уыцы тарæрфыгæй къæлæтджыны сбадти.

Йæ фыд æм бакæс-бакæс кæны, стæй йæхи нал баурæдта æмæ йæ фæрсы:
— Цы дыл æрцыди, лæппу? Дзургæ дæр куы никæмæ кæныс…

Æхсар йæ фыдмæ бакаст æмæ йæ фындзы бын бахъуыр-хъуыр кодта:
— Мæнæн, «дыууæтæ» чи исы, уыцы лæппуйы фыдимæ ницы ныхасаг ис…

// «Ногдзау», 4/2004

Непонятное удивление Дудага

— Недавно был в станице Николаевской, Худаг, и до сих пор не перестаю удивляться.
— Интересно, Дудаг, что ты увидел там из ряда вон выходящее?
— Не увидел, а услышал своими собственными ушами.
— Что же ты услышал, чем так потрясен?
— Представляешь, там даже маленькие дети разговаривали по-русски.
— Их родители русские и, разумеется, дети тоже разговаривают на русском языке. Чему ты удивляешься?
— А тому, дорогой Худаг, что мы тоже осетины, но наши дети…
— ?!
— Чего ты удивленно качаешь головой? Вон твои две взрослые дочери и мой верзила сын не могут произнести ни одного слова на своем родном языке.

// Аким Галуев. Худаг и Дудаг. Юморески. Издательство «Ир», Орджоникидзе. 1986.

Эпиграммæтæ

  Хозиты Яковы эпиграммæтæй цалдæр:

 

ДЗУРАГ

Æмбал! Кæрон ыскæн дæ дзырдтæн,

Кæннод фæдисы хъæр кæнын:

Дæ докладмæ лæппуйæ ’рцыдтæн

Æмæ зæронд лæгæй цæуын.

 

Е. Т.

Дæ роман у бæрзонд æнтыст,

Йæ кой цæрдзæн æнус, мæ лымæн.

Æмæ зæгъдзысты: уый уыд фыст,

Цæмæй йæ мачи кæса, уымæн!

* * *

«Фурд» йæ чиныг хоны

Боциты Барон,

Уымæн æмæ зоны:

Нæй дзы къаддæр дон.

* * *

Тазе нын каст æгас бон драмæ.

Уыдис æмхæццæ æмæ даргъ,—

Цыфæнды карздæр эпиграммæ

Фаг уымæн не скæндзæнис аргъ.

1937 азы 21 май

Весёлая корова

Буска покупает корову. Хозяин нахваливает животное:
— Моя корова такая весёлая, каждое утро танцует.
Буска ему в ответ:
— Твоя корова лишь бы молока много давала, а так пусть хоть рыдает по утрам.

Буска базары иу усæй дуцгæ хъуг æлхæдта. Хъуджы хицау йæ хъугæй æппæлыд:
— Мæ хъуг тынг хъæлдзæг фос у, алы райсом кафгæ фæкæны.
Уæд ын Буска афтæ:
— Дæ хъуг æхсыр бирæ дæдтæд, уыййеддæмæ алы райсом кæугæ дæр кæнæд.

Чеджемты Æхсар Саццаты Бускайы тыххæй

Нагляднейшая иллюстрация к предыдущей записи

К предыдущей записи с ссылками на две работы Т. А. Гуриева родилась такая наглядная иллюстрация:

Фысджытæ худынц

Иу поэт тыхстхуызæй афтæ бакодта:

— Нæ фысджыты чингуытæм æркæсын хъæуы. Искæуыл пародитæ куы афыссин. Фæлæ кæуыл?

— Дæхиуыл. Дардмæ цæуын дæ нæ хъæуы,— йæ ныхас æм баппæрста Саламджери.

— Мæхимæ мæ къух нæ тасы.