Хетæджы тыххæй дыууæ æрмæджы

Кæцæй ист сты: журнал «Мах дуг», 1998 аз, №10

Хъодзаты Æхсар

Хетæджы къох

Ды — йæ хъахъхъæнæг мæ удæн,
дæу хъæд хонон æви зæд?
О, табу дын, о, табу дын,
арфæ де стыр фарнæн уæд!

Арфæ миназон бæлæстæн!
Арфæ, кæрдæг! Арфæ, хъæд!
Адон Хетæджы куы ’мбæхстой,
уæд Къостайыл уыд сæ мæт.

«Я помню чудное мгновенье» … ИРОНАУ.

 Иу æмдзæвгæйы дыууæ тæлмацы

Александр Пушкин

    К ***
Я помню чудное мгновенье:

Передо мной явилась ты,
Как мимолетное виденье,
Как гений чистой красоты.

В томленьях грусти безнадежной
В тревогах шумной суеты,
Звучал мне долго голос нежный
И снились милые черты.

Шли годы. Бурь порыв мятежный
Рассеял прежние мечты,
И я забыл твой голос нежный,
Твои небесные черты.

В глуши, во мраке заточенья
Тянулись тихо дни мои
Без божества, без вдохновенья,
Без слез, без жизни, без любви.

Душе настало пробужденье:
И вот опять явилась ты,
Как мимолетное виденье,
Как гений чистой красоты.

И сердце бьется в упоенье,
И для него воскресли вновь
И божество, и вдохновенье,
И жизнь, и слезы, и любовь.
1825
————

   К ***

[ратæлмацгæнæг — Мамыкъаты Хъазыбег]

Мæ зæрдыл де ’рвон фæкаст дарын:
мæ разы фестадтæ фынау,
æмæ мæ зæрдæйы æндары
ыссыгъд дæ рухс сурæт зæдау.

Æфхæрд æнкъарæнты цæдисы,
æрвылбон хъуыддæгты мæнмæ
дæ монау аив хъæлæс хъуысыд,
æмæ бæллыдтæн æз дæумæ.

Цыдысты азтæ. Дымгæ-дугъон
мæ рагбæллиц фæхаста дард,
цæмæй дæ мысынæй фæцух уон,—
мæ цинæй райгуыра æнкъард…

Кæмдæр тыхахæсты æндары
мæ бонтæ ивæзтой сæ хал.
Æнæуд, ’нæуæлмонц, мæнгардæй
фæкалдтой сонт удыл сæ хъал.

Ныр уд куы бацагуырдта зарын.
Уый ды — æртахтæ та фынау,
æмæ та зæрдæйы æндары
ыссыгъд дæ рухс сурæт зæдау.

Æмæ дæ цинæй зæрдæ тоны,
æмæ та райхъал ис йæ зынг,—
уæлмонц дæр, уд дæр, цард дæр, зонд дæр,
æмæ æвзонг уарзты цæссыг.
————

   К ***

[ратæлмацгæнæг — Хъодзаты Æхсар]

Лæууы фæрныг исдуг мæ зæрдыл:
Дæу федтон — раирд и мæ бон,
Цыма зæд атахти мæ сæрты,
Йе стъалы ферттывта — сæууон.

Æрхуымæй, састзæрдæйæ, ахстау
Мæ бонтæ катайы тыдтон.
Мæ хъус дæ зæлгæ хъæлæс ахста,
Мæ фынты рухс фæлгонц уыдтон.

Цыд рæстæг. Зилгæуад фæхаста
Кæддæры сонт фæндтæ бынтон,
Мæнæй дæ зæлгæ хъæлæс айста,
Дæ фидауц айрох ис — æрвон.

Цыдысты тар бонтæ уæззауæй,
Мæ цард — æндарæны — фыдох,
Уæлмонцæй, уарзынæй, Хуыцауæй,
Цæссыгтæй, цардæфсисæй — рох.

Фæлæ та райхъал и мæ зæрдæ:
Дæу федтон — раирд и мæ бон,
Цыма зæд атахти мæ сæрты,
Йе стъалы ферттывта — сæууон.

Мæ риуы цины арт ыссыгътай,
Æмæ та сног ысты æваст
Мæ Хуыцау, цардæфсис, цæссыгтæ,
Уæлмонцтæ, утæхсæнтæ, уарзт.

Поэзия

Наша „Малая литературная библиотека“ пополнилась новыми поэтическими подборками:
• Гаджиты Барисы æмдзæвгæтæ
• Дарчиты Дауыты æмдзæвгæтæ
• Джыккайты Шамилы поэтикон тæлмацтæ алыхуызон автортæй
• Рабиндранат Тагор иронау

В этом году исполняется сто лет со дня рождения Давида Дарчиева (Дарчиты Дауыт), поэта советского времени, чей талант особенно ярко раскрылся в годы войны и послевоенное время. В своих произведениях Давид Гаврилович рассказывает о тяжёлых партизанских буднях (он сам сражался под Смоленском в объединении «13»), но есть среди его стихотворений и такие лирические произведения…

Терк ызгъоры, уайы размæ,
Терк фынккалгæйæ бырсы,
Æз æнцад лæууын йæ разы,
Уылæн уылæны хæссы.

Ам-иу бадтæн æз кæддæрты,
Дон-иу афтæ уад уæддæр.

Цæрукъаты Алыксандры æмдзæвгæтæ. «Гитарæ»

Изредка мы будем выкладывать фрагмент прозаического произведения или одно стихотворение…

Цæрукъаты Алыксандр

ГИТАРÆ

Æрхæндæг гитарæ,
Цы ныхъхъус дæ, зæгъ?
Мæ рох азты зарæг
Ды ногæй æрцæгъд.

Уынгæгхъуырæй райдай
Ды дзурын мæ маст,
Мæ кæддæры катай,
Мæ кæддæры уарзт…

Дæ тæлфын, дæ зæлтæ,
Дæ тæнты зыр-зыр —
Уый фестад мæ зæрдæ
Дæуæнгæс фæндыр…

Мæхи та æвзонгæй
Ныртæккæ уынын,
Бæгъæввад, уæнгрогæй
Нæ рæгътыл тæхын…